از دست دادن شنوایی تنها به خاطر قرار گرفتن در معرض صداهای بلند اتفاق نمی‌افتد، بلکه عوامل دیگری نیز می‌توانند بر آن تأثیر بگذارند. در این مقاله از چرا نکاتی وجود دارد که باید بدانید.
کم‌شنوایی یکی از شایع‌ترین مشکلات پزشکی در ایالات متحده است و ۳۷.۵ میلیون نفر از بزرگسالان گزارش داده‌اند که دچار مشکل شنوایی هستند. همچنین بر اساس آمارهای موجود، کم‌شنوایی یکی از معضلات شایع سلامتی در ایران نیز می‌باشد. حدود 6.7 درصد از افراد در تمام گروه‌های سنی در ایران به درجات مختلف کم‌شنوایی مبتلا هستند. این رقم در نوزادان تازه متولد شده حدود 3.7 درصد در هر 1000 تولد است. در کودکان سن مدرسه نیز حدود 3.5 درصد کم‌شنوایی وجود دارد. به طور کلی، شیوع کم‌شنوایی در مردان کمی بیشتر از زنان است. با افزایش سن، شیوع کم‌شنوایی نیز به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. در سالمندان، این رقم به بالای 67 درصد می‌رسد. در افراد بالای 80 سال، نزدیک به 100 درصد افراد دچار کم‌شنوایی هستند.
ناشنوایی یکسان برای همه افراد اتفاق نمی‌افتد. علت، شدت و درمان آن برای هر فرد متفاوت است. با وجود این همه تنوع، کم‌شنوایی موضوع مهمی است. فقط با افزایش سن یا قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صداهای بلند نیست که قدرت شنوایی شما کاهش می‌یابد. عوامل بسیار دیگری در این زمینه نقش دارند. ناشنوایی می‌تواند به دلایل زیادی اتفاق بیفتد و گاهی اوقات از عواملی ناشی شود که هیچ ارتباطی با گوش‌های شما ندارند.
آشنایی با انواع کم شنوایی
قبل از بحث در مورد علل‌های غیرمنتظره کم‌شنوایی، بیایید با انواع آن آشنا شویم. سه دسته اصلی وجود دارد:
- کم‌شنوایی حسی-عصبی: این نوع کم شنوایی به علت آسیب به گوش داخلی است که از حلزون (cochlea) و مجاری نیمه‌دایره‌ای (semicircular canals) تشکیل شده است. کم‌شنوایی حسی-عصبی شایع‌ترین نوع است و اغلب ناشی از افزایش سن، ضربه به سر یا بیماری است.
- کم‌شنوایی هدایتی: با کم‌شنوایی هدایتی، صداها نمی‌توانند از گوش خارجی یا میانی عبور کنند. این باعث می‌شود صداها خفه و گرفته به گوش برسند. کم‌شنوایی هدایتی اغلب ناشی از بیماری‌هایی است که منجر به تجمع مایع در گوش میانی، عفونت گوش یا سوراخ شدن پرده گوش می‌شود. دارو یا جراحی اغلب می‌توانند مشکل را حل کنند.
- کم‌شنوایی مختلط: این نوع کم‌شنوایی زمانی رخ می‌دهد که کم‌شنوایی حسی-عصبی و هدایتی با هم اتفاق بیفتند.
کم‌شنوایی حسی-عصبی با سمعک‌هایی که از پزشک یا بدون نسخه تهیه شده درمان می‌شود. شما می‌توانید از انواع روی گوش، داخل گوش یا داخل مجرای گوش انتخاب کنید. کم‌شنوایی هدایتی که به درمان‌های پزشکی پاسخ نمی‌دهد، با سمعک‌های تخصصی قابل درمان است.
۷ عامل مهم که بدون اینکه متوجه شوید به شنوایی شما آسیب می‌زنند
گاهی اوقات، شنوایی شما می‌تواند به تدریج و در طول زمان ضعیف شود. آنقدر آهسته که حتی متوجه آن نشوید. یا اینکه به اندازه‌ای با این مشکل کنار می‌آیید که علائم آن را نادیده می‌گیرید. علائم کاهش شنوایی ظریف هستند، مانند نیاز به افزایش صدا، درخواست از افراد برای تکرار صحبت‌هایشان و مشکل در برقراری مکالمه.
برای اینکه به پزشکتان در یافتن علت کم‌شنوایی کمک کنید، این لیست از دلایل احتمالی را به خاطر بسپارید:
1. عفونت‌ها
هر دو نوع عفونت‌های ویروسی و باکتریایی می‌توانند شنوایی شما را تحت تاثیر قرار دهند. چیزی به سادگی سرماخوردگی یا عفونت گوش می‌تواند باعث خفگی صدا، برهم خوردن تعادل یا وزوز گوش شود. خبر خوب این است که این نوع کم‌شنوایی اغلب موقتی است. هر چه زودتر به دنبال درمان باشید، احتمال دائمی شدن کم‌شنوایی کمتر می‌شود.
نوع کم‌شنوایی به منشأ عفونت بستگی دارد. به طور کلی، کم‌شنوایی ناشی از ویروس حسی-عصبی است، اگرچه کم‌شنوایی هدایتی و مختلط هم ممکن است بروز کند. عفونت‌های باکتریایی گوش میانی معمولاً باعث کم‌شنوایی هدایتی می‌شوند. واکنش التهابی بدن ما می‌تواند منجر به تجمع مایع یا مخاط پشت پرده گوش و خفگی صدا شود. اکثر موارد با دارو قابل درمان هستند.
2. ضربه به سر
وقتی از ضربه به سر صحبت می‌کنم، منظور هر چیزی است که به ساختار گوش یا مغز آسیب برساند. این می‌تواند ضربه به سر، جسم خارجی در گوش یا تصادفی باشد که به پرده صماخ یا مجرای گوش آسیب برساند.
هنگامی که چیزی پرده صماخ (غشایی در گوش که از ورود باکتری‌ها جلوگیری می‌کند) را پاره می‌کند، سیگنال‌های شنوایی که معمولاً از طریق ارتعاشات منتقل می‌شوند، از رسیدن به مغز از طریق گوش با مشکل مواجه می‌شوند. در صورت پارگی پرده صماخ، کم‌شنوایی موقتی است.
همیشه آسیب به پرده صماخ یا گوش داخلی نیازمند یک اتفاق مهم نیست. حتی چیزهایی که به نظر مهم نمی‌آیند می‌توانند بر شنوایی شما تأثیر بگذارند. اگر متوجه کاهش شنوایی شدید و هر گونه ضربه به سر را به یاد می‌آورید، مهم است که آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
3. دیابت
بر اساس انجمن دیابت آمریکا، اگر دیابت دارید، احتمال ابتلا به کم‌شنوایی شما دو برابر است. دلیل این امر این است که این بیماری می‌تواند به سلول‌های عصبی گوش شما آسیب برساند. همه چیز به سطح قند خون برمی‌گردد. سطوح بالای قند خون باعث تخریب سلول‌ها و اعصاب گوش داخلی می‌شود. در مقابل، سطوح پایین قند خون نیز می‌تواند به مرور زمان آسیب‌زا باشد، زیرا می‌تواند سیگنال‌های ارسال شده از گوش به مغز را مختل کند. اساساً، اگر جریان خون نتواند مواد مورد نیاز اعصاب برای ارسال سیگنال به مغز را تأمین کند، کم‌شنوایی رخ می‌دهد.
اگرچه ابتلا به دیابت خطر ابتلا به کم‌شنوایی را افزایش می‌دهد، اما به طور خودکار به این معنی نیست که شما به آن دچار خواهید شد. مؤسسه ملی دیابت و بیماری‌های کلیوی (NIDDK) برای حفظ سطح قند خون و محافظت از شنوایی، اقدامات زیر را توصیه می‌کند:
- به طور منظم سطح گلوکز خون خود را کنترل کنید.
- ورزش کنید.
- سیگار را ترک کنید.
- آب بنوشید و از نوشیدنی‌های با قند بالا پرهیز کنید.
- برای ایجاد یک برنامه غذایی مناسب دیابت با پزشک خود همکاری کنید.
4. فشار خون بالا
همانطور که پیش‌تر گفتیم، جریان خون برای داشتن شنوایی سالم ضروری است. ساختارهای گوش ظریف و حساس به تغییرات جریان خون هستند. هنگامی که فشار خون شما بالاست، قلب و رگ‌های خونی بیش از حد کار می‌کنند. قلب شما خون بیشتری از حد معمول پمپاژ می‌کند، به این معنی که ساختارهای گوش با فشار خون بسیار زیاد تحت فشار قرار می‌گیرند که منجر به کاهش شنوایی موقتی می‌شود که با پایین آمدن فشار خون برطرف می‌شود.
با این حال، اگر همیشه فشار خون بالا دارید، می‌تواند به رگ‌های خونی گوش آسیب برساند که این آسیب دائمی است. کم‌شنوایی یکی از عوارض جانبی رایج فشار خون بالا نیست، اما می‌تواند اتفاق بیفتد.
بیشتر بخوانید: فشار خون بالا چیست؟ هر آنچه که باید درباره فشار خون بالا بدانیم
5. داروهای تجویزی
احتمالا انتظار ندارید دارویی که از دکتر می‌گیرید به طور بالقوه به شنوایی شما آسیب برساند، اما این اتفاق می‌تواند بیفتد. البته، منظور همه داروها نیست. طبق گفته انجمن گفتار، زبان و شنوایی آمریکا، تقریباً ۲۰۰ نوع دارو و مواد شیمیایی می‌توانند به شنوایی آسیب بزنند. اینجا لیستی از این داروها را مشاهده کنید: (داروهایی که می‌توانند باعث کم شنوایی شوند)
عوارض جانبی برخی از داروها، اتوتوکسیسیتی (سمیت گوشی) است که به گوش داخلی آسیب می‌رساند. این می‌تواند منجر به کم‌شنوایی، وزوز گوش یا مشکلات تعادل شود. اولین علامت معمولاً زنگ زدن در گوش یا احساس پری در گوش است.
قبل از شروع مصرف دارویی که می‌تواند اتوتوکسیسیتی ایجاد کند، باید شنوایی شما به عنوان یک خط پایه برای مقایسه ثبت شود.
6. آپنه خواب
تحقیقات اخیر آپنه خواب را با افزایش موارد کم‌شنوایی مرتبط دانسته است. مطالعه‌ای که در مجله لارینگولوژی بالینی منتشر شد، نشان داد که آپنه خواب احتمال کم‌شنوایی را ۲۱ درصد افزایش می‌دهد. اگرچه هنوز دلیل قطعی از سوی جامعه پزشکی ارائه نشده است، اما به احتمال زیاد به کاهش جریان خون به گوش داخلی مرتبط است. بدون جریان خون، سلول‌ها و رگ‌ها می‌میرند، به این معنی که پیام‌ها از گوش به مغز نمی‌رسند.
داشتن آپنه خواب به طور قطع به معنای کم‌شنوایی نیست، اما دلیل دیگری برای اطمینان از دریافت درمان است. همچنین باید ارزیابی‌های به‌روز را انجام دهید تا مطمئن شوید که شنوایی خود را در طول زمان پیگیری می‌کنید.
7. مشکلات دندان
احتمالاً هرگز مشکلات دندانی را به مشکلات شنوایی مرتبط نمی‌دانستید. با این حال، این دو ارتباط بسیار بیشتری از آنچه فکر می‌کنید دارند. عفونت‌های باکتریایی در دهان (ناشی از عفونت دندان یا نهفته ماندن دندان عقل) می‌توانند شنوایی شما را تحت تاثیر قرار دهند، زیرا باعث التهاب و در نتیجه تنگ شدن رگ‌های خونی می‌شوند. تنگ شدن رگ‌های خونی، جریان خون را به سلول‌های مویی ضروری گوش و نواحی کلیدی مغز محدود می‌کند.
سلول‌های مویی حلزون در گوش داخلی قرار دارند و به عنوان سلول‌های حسی شنوایی عمل می‌کنند. آنها لرزش ناشی از صدا را به سیگنال‌های الکتریکی برای مغز تبدیل می‌کنند. در صورت عدم دریافت خون کافی، این سلول‌ها ممکن است آسیب دیده یا از بین بروند و منجر به کم‌شنوایی دائمی شوند.
این بدان معنا نیست که عفونت دندان به طور ناگهانی به شنوایی شما آسیب می‌زند. با این حال، این موضوع اهمیت رعایت بهداشت دهان و دندان و رسیدگی سریع به مشکلات برای جلوگیری از عوارض جانبی پیش‌بینی نشده را برجسته می‌کند.
کم‌شنوایی: فراتر از تصورات رایج
برخلاف تصور عموم، کم‌شنوایی فقط به دلیل افزایش سن یا قرار گرفتن در معرض صداهای بلند رخ نمی‌دهد. عوامل متعددی می‌توانند در کم‌شنوایی نقش داشته باشند که شاید هرگز به آنها فکر نکرده باشید. مثلاً، عفونت گوش، ضربه به سر و حتی دندان عقل نهفته‌ای که در حال رشد است، می‌توانند به شنوایی شما آسیب برسانند.
با این حال، وجود هر یک از این موارد به طور قطعی به معنای کم‌شنوایی نیست. اما اگر متوجه کاهش شنوایی خود شدید، حتماً به این موارد توجه داشته باشید و برای بررسی و درمان به پزشک مراجعه کنید.
به یاد داشته باشید، کم‌شنوایی یک مشکل دائمی و غیرقابل اجتناب نیست. با تشخیص و درمان به موقع، می‌توانید از شنوایی خود محافظت کرده و از زندگی لذت ببرید.
