شاید شما هم جز افرادی باشید که در ابتدا علاقه چندانی به خوردن کافئین و قهوه نداشتید. اما با گذشت زمان و طبق نیاز بدن برای داشتن انرژی بیشتر، شروع به مصرف کافئین کرده‌اید. همه کسانی که کافئین مصرف میکنند چه به صورت قهوه و یا چای و یا مکمل های حاوی کافئین، پس از مدتی متوجه می‌شوند که بدنشان نسبت به دوز کافئین قبلی مقاوم شده است و برای داشتن انرژی بیشتر نیاز به مصرف کافئین بیشتر دارند. اگر در ابتدا روزی یک فنجان قهوه می‌نوشیدید، پس از افزایش مقاومت به کافئین، کم کم نیاز شما به قهوه و کافئین بیشتر می‌شود و ممکن است به دو فنجان و حتی شاید سه فنجان قهوه در روز برسد.
این امر وقتی آزار دهنده می‌شود که شما پس از نخوردن قهوه دچار سردرد بشوید، یا حتی هنگامی که تاثیر کافئین از بدن شما برود، علائم ترک کافئین را تجربه کنید. اما چرا برای دریافت انرژی سابق از قهوه نیاز به کافئین بیشتری دارید؟ افزایش مقاومت به کافئین در بدن به چه صورت است؟ چرا بدن دیگر به یک فنجان قهوه پاسخ نمی‌دهد و انرژی لازم را برای ما تامین نمی‌کند؟ چگونه می‌توان از این مشکلات جلوگیری کرد؟ با چرا همراه باشید تا این موارد را بررسی کنیم و نحوه مقابله با مفاومت به کافئین را بدانیم.
آیا افزایش مقاومت به کافئین یک چیز واقعی است؟
بله. بدن انسان قطعاً می‌تواند نسبت به کافئین مقاومت نشان دهد، درست مانند بسیاری از مواد دیگر. افزایش دوز کافئین اساساً به این معنی است که اثرات محرک کافئین پس از مدتی کمتر قابل توجه می‌شود. این به این دلیل است که بدن شما کمتر به اثرات دوز ثابت قبلی کافئین واکنش نشان می‌دهد.
در مورد چگونگی تشخیص اینکه آیا نسبت به کافئین مقاوم شده‌اید یا نه، تمایل اصلی این است که کافئین شما، چه مکمل های کافئین دار باشند یا قهوه، همان انرژی را که ممکن است در گذشته به آن عادت کرده اید، دیگر برای شما ایجاد نکند. نشانه دیگر این است که وقتی کافئین شروع به از بین رفتن می‌کند، کمی دچار سردرد می‌شوید.
مراقب علائم ترک کافئین مانند بی‌حالی شدید، سردردهای مداوم و مشکل در تمرکز باشید. اینها همه نشانه‌هایی هستند که نشان می‌دهد شما ممکن است وابستگی به کافئین داشته باشید.
نحوه عملکرد کافئین در بدن (کمی شیمی بدانیم)
کافئین در بدن شما مشابه روشی است که بسیاری از داروها، از جمله مواد افیونی، کار میکنند. داروها به روش‌های مختلفی عمل می کنند، یک راه اصلی آنتاگونیست گیرنده است. این به این معنی است که ماده‌ای که در بدن خود قرار می‌دهید و آن ماده به گیرنده ای که برای یک انتقال دهنده عصبی است متصل می شود. از آنجایی که دارو به جای انتقال دهنده عصبی مورد نظر به گیرنده متصل می شود، در پیام رسانی عادی بین مغز و بدن شما اختلال ایجاد می‌کند.
کافئین به طور خاص یک محرک سیستم عصبی مرکزی و یک آنتاگونیست گیرنده آدنوزین است. آدنوزین یک انتقال دهنده عصبی است که با کند کردن فعالیت سیستم عصبی باعث خواب آلودگی می‌شود. مولکول‌های کافئین ساختارشان با آدنوزین تقریباً یکسان است، بنابراین وقتی قهوه یا سایر نوشیدنی های کافئین دار مانند نوشیدنی‌های انرژی زا می‌نوشید، کافئین گیرنده های مورد نظر برای آدنوزین را قطع می‌کند.
اساساً گیرنده‌های آدنوزین شما را فریب می‌دهد و سپس برعکس کاری که آدنوزین انجام می دهد عمل می کند: رگ های خونی مغز را منقبض می کند، فعالیت سیستم عصبی را افزایش می‌دهد و به غدد فوق کلیوی سیگنال می دهد تا اپی نفرین (آدرنالین) تولید کنند. همچنین سیگنال دهی دوپامین را افزایش می‌دهد، که بخشی از دلیل این است که خوردن قهوه صبحگاهی، شما را در خلق و خوی خوب قرار می‌دهد.
همه این تغییرات فیزیولوژیکی مسئول هوشیاری و گاهی اوقات عصبی بودن شما هستند که پس از نوشیدن یک فنجان قهوه رخ می‌دهد.
چرا یک فنجان قهوه دیگر کافی نیست؟
به دلیل افزایش مقاومت به کافئین ! قهوه فقط به گیرنده‌های آدنوزین متصل نمی‌شود. در واقع مغز شما را تحریک می‌کند تا گیرنده‌های آدنوزین بیشتری تولید کند، زیرا مغز شما فکر می‌کند همه گیرنده‌های موجود آن پر هستند، اما نمی‌تواند آدنوزین را در سیستم شما شناسایی کند.
بنابراین گیرنده‌های آدنوزین بیشتری می‌سازد، که این احتمال را افزایش می‌دهد که آدنوزین واقعاً به جایی که باید برود. این تلاش مغز شما برای حفظ تعادل در مواجهه با مصرف مداوم کافئین است.
از آنجایی که اکنون گیرنده های آدنوزین بیشتری برای پر کردن دارید، همان مقدار کافئین روی شما تأثیر عمیقی نخواهد گذاشت!
بیشتر بخوانید: چگونه بدون عوارض جانبی ترک کافئین مصرف روزانه قهوه را کاهش دهیم؟
چگونه از افزایش مقاومت به کافئین جلوگیری یا آن را رفع کنیم؟
اجتناب از افزایش مقاومت به کافئین برای بسیاری از مردم کار سختی است و این فقط کاهش مصرف کافئین نیست. اینکه به طور ناگهانی دست از قهوه خوردن بکشید ممکن است کارساز نباشد و حتی شاید دچار سندرم ترک شوید.
یک گام کلیدی برای جلوگیری از افزایش مقاومت به کافئین، تغییر میزان مصرف شما است. اگر روز دوشنبه چند فنجان قهوه می نوشید، شاید روز سه شنبه فقط یک یا نصف فنجان قهوه بنوشید، بعد چهارشنبه هیچ فنجانی ننوشید. سپس می توانید بعداً در هفته بعد دوباره کافئین مصرف کنید.
اگر از قبل احساس می‌کنید به کافئین وابسته هستید، بنابر این شما برای کاهش مقاومت به کافئین یا از بین بردن آن کارهایی برای انجام دادن دارید. کاهش مصرف هر ماده ای که به آن تکیه می کنید و به آن عادت کرده‌اید آسان نخواهد بود. بسته به میزان تحمل شما، کاهش یا حذف مصرف کافئین می‌تواند منجر به علائمی شبیه ترک مواد مخدر ، از جمله خستگی، نوسانات خلقی، سردرد، لرزش و عصبی بودن شود.
ممکن است بخواهید سعی کنید کم کم مصرف خود را کاهش دهید تا از افزایش مقاومت به کافئین جلوگیری کنید. قهوه نیمه کافئین دار را امتحان کنید تا بتوانید از نظر فیزیکی به همان تعداد قبلی بنوشید، اما کافئین کمتری مصرف کنید. جایگزینی با نوشیدنی‌های دیگر، مانند چای، ممکن است این روند را کمتر کند. همچنین ممکن است بخواهید یک دارونمای کامل مانند قهوه بدون کافئین را امتحان کنید.
حتما از نوشیدن کافئین در اواخر روز خودداری کنید، زیرا خواب شما را به هم می‌زند و شما را برای یک چرخه طاقت فرسا از خواب ضعیف آماده می کند که باعث می شود فردای آن روز برای داشتن انرژی لازم، کافئین بیشتری بخواهید.
مراقبت از خود مهم است، بنابراین درست غذا بخورید، وعده‌های غذایی را حذف نکنید و به اندازه کافی بخوابید. زیرا اگر این کار را نکنید، ممکن است کاهش انرژی را تجربه کنید، که باعث می‌شود شما کافئین بیشتری بخواهید. بهتر است میزان مصرف کافئین خودتان را نیز در حد ایده آلی نگه دارید تا دچار مقاومت به کافئین نشوید.
